warmtegeleidings-coëfficiënt (lambda)

Ook: thermische geleidbaarheid, lambda (λ).
De λ-waarde (lambda-waarde) geeft de warmtegeleiding van het materiaal aan, bijvoorbeeld van baksteen, beton, hout, metaal, minerale wol. Hoe lager de λ-waarde, des te beter het materiaal isoleert, dus hoe groter de isolatiewaarde.  
Een paar algemeenheden: zware materialen isoleren slecht, poreuze materialen isoleren beter, vocht in het isolatiemateriaal beïnvloedt het isolerend vermogen nadelig.

De warmtegeleidingscoëfficiënt λ  drukt uit hoeveel energie per seconde door een vlak van 1 m2 gaat bij een dikte van 1 m, per Kelvin temperatuurverschil tussen beide zijden van het vlak. (Energie per seconde wordt gegeven in Watt ofwel Joule/seconde; 1 Kelvin komt overeen met 1 graad Celcius.)
Warmtegeleiding is een eigenschap van het materiaal zelf; de λ-waarde houdt geen rekening met de dikte van het (isolatie)materiaal zelf. Als een bepaald materiaal een hogere λ-waarde heeft dan een ander, dan kun je met een dikker pakket toch eenzelfde isolatiepeil bereiken.
"Hoe hoger de thermische geleidbaarheid, hoe meer het materiaal dus de warmte doorlaat naar buiten. Hoe lager deze geleidbaarheid, des te beter is de isolerende werking van het product. Deze coëfficiënt is slechts van toepassing bij homogene materialen."

De aanduiding λ_d houdt in: λ declared (afhankelijk van het type materiaal).
De aanduiding λ_calc of λ_reken of λ_r houdt in: λ calculated (afhankelijk van de constructie), ook wel rekenwaarde genoemd (de rekenwaarde is vaak ca. 20% hoger dan de declared waarde, dit geldt vooral voor materialen die nat kunnen worden en daardoor minder goed isoleren).

Let op (voor de tabel hieronder):
- we gebruiken hieronder de declared-variant
- verschillende bronnen geven vaak verschillende waarden (afhankelijk van leverancier, rekenwaarde of laboratorium, droog of nat, verschillen in volumieke massa, toevoegingen e.d.; de DoP van het specifieke product van een fabrikant moet uitsluitsel geven)
- als geen aparte waarden vermeld zijn voor droog en nat wordt altijd droog verondersteld (of in ieder geval binnenshuis bij kamertemperatuur)
- af en toe staan er lege regels in de tabel om hem wat meer "leesbaar" te maken.

De onderstaande tabel geeft een aantal waarden van de warmtegeleidingscoëfficiënt, waarbij geldt:
- een paar hondersten betere lambda is niet eens zo belangrijk, geschiktheid voor de toepassing en vooral een vakkundige uitvoering is vaak relevanter (mede i.v.m. luchtdichtheid); natuurlijk kan ook de prijs een voorname rol spelen
- gebruik voor de zekerheid de rekenwaarde i.p.v. de declared waarde (eigenlijk zou je op de uiteindelijk berekende Rc gewoon een "veiligheidsmarge" moeten zetten, ook i.v.m toch niet geheel luchtdichte afsluitingen e.d, en niet op de lambda's) 
- de decimale komma bij de warmtegeleidingscoëfficiënt moest voor de sorteringsoptie (klik op een turquoise kolomkop) plaatsmaken voor de decimale punt
- de milieubelasting is hier niet meegenomen omdat die zeer discutabel wordt bepaald (bijvoorbeeld schapenwol wordt door sommige milieumensen als hoog milieubelastend beoordeeld terwijl de schapen vanwege het vlees worden gehouden en in het geheel niet om de wol; jammer dat milieumensen nooit eens normale bèta-mensen zijn)
- bij de berekening van de Rtotaal (dat is de Rc-waarde plus de overgangsweerstanden Rsi en Rse) van een bouwdeel spelen dus ook de Rsi en Rse (interne en externe ) een rol; vandaar dat de Rtotaal-waarde van bijvoorbeeld enkel glas niet 0,004/0,8=0,005 is, maar 0,004/0,8+0,13+0,04=0,175 kan zijn en dus de U-waarde van dit glas niet 1/0,005 = 200 is, maar 1/0,175 = ca. 5,7 (overigens, let ook op de significantie, die 0,175 is eigenlijk veel te nauwkeurig in deze de omgeving)
- thermische isolatiematerialen hebben zeker niet altijd óók goede geluidsisolerende eigenschappen (zie het Excel-sheet met akoestische en thermische materialen van Gerard Voskuil)
- een niet of zwak geventileerde luchtlaag (spouw) wordt beschouwd als een homogeen materiaal en heeft daardoor een betere warmteweerstand dan een (sterk) geventileerde spouw; de lambda van deze spouw wordt de equivalente warmtegeleidingscoëfficiënt λeq of λequi genoemd; de equivalente warmtegeleidingscoëfficiënt van een spouw kan eventueel bepaald worden door de daadwerkelijke dspouw/Rspouw (ofwel dcav/Rcav).

Het broertje van de warmtegeleidingscoëfficiënt is de warmteweerstand (de R-waarde), de verhouding tussen de dikte en de warmtegeleidingscoëfficiënt: 
R = d / λ

Thermische faseverschuiving
Sommige leveranciers van isolatiematerialen, vooral van natuurlijke materialen, geven aan dat het materiaal een goede thermische faseverschuiving heeft: de tijd tussen het bereiken van de hoogste buitentemperatuur en de hoogste binnentemperatuur is in dit geval 7 à 12 uur. Het duurt vrij lang voordat het isolatiemateriaal de warmte weer uitstraalt naar de kamers, maar niet zó lang dat het de hele nacht warmte blijft uitstralen.
Het voordeel is dat er gedurende het etmaal een geleidelijker temperatuurverloop binnenshuis is.
Praktisch kan het nadeel zijn dat die stoffen meer warmte kunnen opnemen (een hogere warmteopslagcapaciteit) en dus ook meer warmte zullen uitstralen in de nacht, als je het in een hete zomer juist minder warm wilt hebben. 
Zie bij faseverschuiving voor positieve, neutrale en negatieve aspecten. In ieder geval is de faseverschuiving nauwelijks van belang bij een goede isolatie omdat het temperatuurverloop in dat geval vrijwel een rechte, horizontale lijn is (bijvoorbeeld bij 25 graden C als het overdag buiten 35 graden C is, ervan uitgaande dat er geen warmte op andere manieren, bijvoorbeeld door de vensters!, binnen kan komen...)

1) lambda-waarde geeft bij deze materialen de waarde aan bij een vochtgehalte zoals in een binnenklimaat (van wanden, vloeren e.d.) 

Andere termen in dit kader: U-waarde (warmtedoorgangscoëfficiënt; vroeger: k-waarde), R-waarde (= d / lambda) waarbij d in meters, isolatie, warmteoverdrachtscoëfficiënt (symbool a of h, in W/m²K, net als de warmtedoorgangscoëfficiënt) is een maat voor de overdracht van warmte bij convectie en niet bij geleiding zoals bij de warmteoverdrachtscoëfficiënt. 
Uit R = d / lambda volgt lambda = d / R maar alleen van toepassing op materiaal niet op de constructie, dus Rd i.p.v. Rc.

Afbeelding en aangehaalde tekst van ICEDD.

Meer over warmtegeleiding.

Eng. coefficient of thermal conductivity; 
Du. Wärmeleitfähigkeit, Wärmeleitzahl