transept

Ook: kruisbeuk. Het transept is het gedeelte in een kerk dat gevormd wordt door de twee dwarsbeuken en het deel daartussen. 
De dwarsbeuken van het transept:
- staan loodrecht op de as van de kerk
- bevinden zich vóór het koor  
- zijn meestal even hoog als de middenbeuk.

Het transept heeft meestal één beuk (heeft dus zelf geen zijbeuken); bijvoorbeeld de Salisbury Cathedral heeft wel meerbeukige transepten: elke transept heeft één zijbeuk. Het einde van het transept is bijna altijd recht, dus zonder apsis.

Ook de dwarsbeuken zelf, de transeptarmen (kruisarmen), die aan weerszijden van de middenbeuk uitsteken, worden ook transepten genoemd; gezien de ligging van de meeste kerken zijn dit het noordertransept en zuidertransept.
Bij een vierarmige kerk, bijvoorbeeld bij de centraalbouw van een Renaissancekerk, worden elk van de vier armen transept genoemd.

Een transept waarvan de dwarsbeuken lager zijn dan de hoofdbeuk, wordt een pseudo-transept genoemd.

De term transept is overgenomen uit het Engelse of Franse transept, afgeleid van het middeleeuws Latijnse trans(s)eptum, van trans (over … heen) en saeptum, verleden deelwoord van saepire (omheinen, omgeven, beschermen); bron Etymologiebank.

Zie onderdelen van een kerk.

Eng. transept