leegstand

Leegstand is het ongebruikt voortbestaan van een gebouw. Vaak zijn het kantoren, fabrieken, pakhuizen, kerken, watertorens, bibliotheken, stadhuizen, boerderijen, loodsen, kazernes en zelfs bunkers die leegstaan en wellicht herbestemd kunnen worden tot appartementen, winkels, seniorenwoningen, hotels, zorgcentra, scholen, kinderdagverblijven, kleinschalige studio's voor startende ondernemers (young potentials) e.d. 
Vooral veel kantoorgebouwen staan leeg, miljoenen vierkante meters. Door woningtekort staan niet veel woningen leeg en als dat gebeurt meestal voor korte tijd. 

Leegstand ontstaat o.m. door:
- vervallen van de functie van een gebouw, bijvoorbeeld door verplaatsing van de productie naar een andere locatie (vaak het buitenland) of door het wegvallen van de vraag naar een product
- economische veroudering van het gebouw: voldoet niet meer aan de huidige eisen en wensen, geen uitstraling, geen state of the art, niet "duurzaam", niet flexibel, monofunctioneel (gebouw kan geen andere functie huisvesten), niet strategisch (geen "Zuidas"), geen parkeergelegenheid, geen openbaar vervoer, buurt ging achteruit
- fysieke veroudering van het gebouw: het uitblijven van restauratie of renovatie van het gebouw, bijvoorbeeld door te hoge kosten (arbeidsloon en materialen), de noodzaak tot warmte-isolatie
- structurele afname van het aantal gebruikers / klanten, bijvoorbeeld door het wegvallen van de interesse (ook i.v.m. overbodigheid, denk aan vaste telefoons, fax-machines, polshorloges oude stijl (hoewel...)), meer digitale toepassingen (webshops, telewerken / thuiswerken / het nieuwe werken), te dure producten of diensten (er zijn goedkopere vervangers)
- verwaarlozing van het gebouw, bijvoorbeeld door desinteresse of door achterstallig onderhoud of andere gevolgen van gebrek aan financiën of investeringsmogelijkheden van de eigenaar
- faillissement van de eigenaar, bijvoorbeeld door persoonlijke omstandigheden, hoge energiekosten
- wegtrekken van de bevolking (leegstand woningen, winkels, scholen e.d. in krimpgemeenten)
- gebrek aan visie van de gemeente (investeringen in de buurt blijven uit, teveel regels bij aanpassen van het gebouw of bij herbestemming)
- herstructureringsleegstand ("in aanloop naar sloop-nieuwbouw of grondige renovatie van een wooncomplex maakt de eigenaar het complex geleidelijk leeg"; dit kan helaas zeer lang duren)
- speculatie (de eigenaar vraagt een te hoge huur of voor het gebouw onredelijke huur; eigenaar laat het pand liever een tijd leeg staan dan genoegen te nemen met minder inkomsten; het verlies kan toch van de belasting afgetrokken worden).

Gevolgen van leegstand van een gebouw:
- minder inkomsten eigenaar én overheid
- (extra) fysiek verval
- verpaupering van de buurt ("verloedering", vernielingen, brandstichting, vandalisme, rommel, gedeeltelijke afbraak)
- verslechtering van de leefbaarheid (onveiligheid, aantrekkingskracht van criminelen, kraken van leegstaande panden)
- onbenut blijven van de ruimte (in plaats van woonruimte o.d.).

Herbestemming (transitie, transformatie, hergebruik) kan een oplossing zijn om de negatieve spiraal van verval te doorbreken, zonder tot (volledige) sloop over te gaan.

Leegstand, zeker bewust gecreëerde leegstand, is een doorn in het oog van wie circulair denkt.